Poczucie Własnej Wartości z wikipedii

Poczucie własnej wartości to stan psychiczny powstały na skutek elementarnej, uogólnionej oceny dokonanej na własny temat.

Samoocena to uogólniona postawa w stosunku do samego siebie, która wpływa na nastrój oraz wywiera silny wpływ na pewien zakres zachowań osobistych i społecznych. Podstawą samooceny jest samowiedza, czyli zespół sądów i opinii, które jednostka odnosi do własnej osoby. Te sądy i opinie dotyczą właściwości fizycznych, psychicznych i społecznych.

Według Nathaniela Brandena, wyróżniamy sześć filarów samooceny: świadomość, niezależność, prawość, celowość, asertywność oraz samoakceptacja.

Psycholodzy wyróżniają dwa rodzaje postaw związanych z samooceną ogólną: samoakceptację i samoodtrącenie.

Samoakceptację określa się jako postawę nacechowaną wiarą, zaufaniem i zdrowym szacunkiem dla samego siebie. Postawa taka sprawia, że jednostka może wykonywać i wykorzystywać swoje możliwości, a także potrafi skorygować swoje zachowanie pod wpływem innych. Osoby, które akceptują siebie, mają pozytywne mniemanie o sobie i dobre samopoczucie.

Przez samoodtrącenie rozumie się postawę wobec siebie łączącą się z przeżywaniem poczucia krzywdy, poczucia winy, poczucia niższości albo innych doznań związanych z pretensją i żalem do siebie. Osoba taka nie docenia własnych sukcesów, a przecenia porażki, dąży do poniżenia siebie, czasem wręcz siebie nienawidzi.

Samoocenę można mierzyć na dwóch wymiarach - wysokości i pewności. W tym sensie samoocena może być:

* zawyżona i pewna,
* zawyżona i niepewna,
* zaniżona i pewna,
* zaniżona i niepewna.

Pewność samooceny ma większe znaczenie dla regulacji zachowania niż sama jej wysokość.

Jakość dokonywanej samooceny zależy często od wychowania.

Zaburzenie poczucia własnej wartości powstaje zazwyczaj na podstawie komunikatów podważających wartość dziecka, jakie dostaje ono od osób znaczących (np. rodziców, opiekunów). Początkowo np. dziecko jest uważane za cenne samo w sobie, po prostu dlatego że jest i dostaje komunikaty od otoczenia stosowne do takiego sposobu jego postrzegania. Z czasem jednak na skutek rozmaitych oczekiwań otoczenia, czy sposobów wychowania otrzymuje komunikaty, które przekonują go albo pozwalają podejrzewać, że wartość jego jako człowieka zależy od rozmaitych czynników zewnętrznych lub od konkretnych działań, czy umiejętności. Tak wychowywane dziecko zaczyna się starać, by sprostać tym wymaganiom i zasłużyć ponownie na to, by móc się poczuć wartościowym i kochanym przez rodziców dzieckiem. Tak wychowywane dziecko staje się często także jako dorosły osobą zależną od otoczenia, zewnątrzsterowną i niepewną siebie (własnej elementarnej wartości jako człowieka).

Poczucie własnej wartości determinuje wybór z posiadanego repertuaru zachowań ych, które odpowiadają określonej sytuacji napotkanej w otaczającym świecie zewnętrznym.

Autowaloryzacja to dążenie do obrony, podtrzymania lub podniesienia samooceny. Dążenie do podniesienia samooceny jest głównym motywem związanym ze schematem ja. Większość zdrowych ludzi tak przetwarza informacje, żeby własna osoba jawiła się w pozytywnym świetle. Dwa pozostałe motywy, pod których wpływem jest przetwarzanie informacji o sobie, to dążenie do adekwatności samooceny (samopoznanie), dążenie do spójności samooceny (autoweryfikacja). W większości przypadków dążenie do pozytywnej samooceny wpływa na selektywne przetwarzanie informacji. Niekiedy jednak jest motywem podjęcia rzeczywistych działań, których celem jest podniesienie swoich walorów.

Typowymi objawami tendencji do autowaloryzacji są:

* Tworzenie pozytywnych - pochlebnych sądów na własny temat
* Dążenie do sukcesów i unikanie porażek
* Przekonanie o tym, że nasze wady są powszechne i zwyczajne, a nasze zalety wyjątkowe i rzadkie (świadomość swoich wad jest cechą pozytywną)
* Skłonność do oceniania siebie na ważnych wymiarach zdecydowanie powyżej średniej dla populacji. (Zobacz też: efekt ponadprzeciętności)
* Przekonanie, że jesteśmy znacznie lepsi pod względem moralnym lub sprawnościowym od przeciętnej osoby (dobroć, inteligencja, sprawność seksualna, ciepło emocjonalne, odwaga itp.)
* Swoje sukcesy przypisujemy zwykle sobie, porażki okolicznościom (zobacz też: tendencja samoobronna)
* Posiadane przez nas zalety uważamy za ważniejsze niż inne cechy osobowości (pozytywne myślenie)
* Dążenie do korzystnej autoprezentacji
* Korzystne porównywanie się z innymi (tak zwane porównywanie się w dół - zobacz też: porównania społeczne)

Odkryto, że ludzie, którzy nie dążą do podwyższenia samooceny, mają rzeczywiście bardziej adekwatny obraz własnej osoby - a co się z tym wiąże rzeczywistości - jednak idzie to w parze z obniżonym nastrojem i tendencjami depresyjnymi.
Przyczyny autowaloryzacji

Dlaczego ludziom zależy na dobrym myśleniu o sobie? Czemu dążą raczej do wysokiej niż przeciętnej lub niskiej samooceny? Jest kilka teorii, próbujących wyjaśnić ten fenomen:

1. Samoocena jest socjometrem
2. Wysoka samoocena motywuje.
3. Wysoka samoocena chroni przed lękiem.
4. Utrzymuje przekonanie, że jesteśmy w stanie sprostać podstawowym wymaganiom, jakie stawia nam życie. Świadomość tego sprawia, że możemy poczuć się zrelaksowani, niepokój staje się bardziej bezpodstawny.
5. Sprawia, że ufamy we własne możliwości, jesteśmy przekonani co do kompetencji swego umysłu.

W przypadku samooceny zachodzi sprzężenie zwrotne. Isnieje wiele cech składających na poczucie własnej wartości, np. asertywność, niezależność, samoakceptacja, wewnętrzna spójność. Im w większym stopniu bliskie są nam te cechy, tym wyższa samoocena. Im wyższa samoocena, tym przejawiamy w większym stopniu powyższe cechy. Im bardziej utożsamiamy się z asertywnym zachowaniem (lub inną cechą korelującą z wysoką samooceną), tym bardziej przybliżamy do wysokiego poczucia własnej wartości. Im bardziej przybliżamy się do wysokiego poczucia własnej wartości, tym bardziej ujawnia się samoakceptacja(lub inna cecha korelująca z wysoką samooceną).